Là trận đánh đẫm máu nhất và cũng là khúc quanh của cuộc Nội chiến Mỹ. Trong 2 năm đầu tiên quân đội miền Bắc dù đông hơn nhưng chịu thất bại liên tiếp. Tướng miền Nam là Robert Lee chỉ huy Quân đoàn Bắc Virginia khét tiếng, đánh bại 3 chiến dịch tấn công của phía Bắc, rồi phản công đến gần thủ đô Washington. Nếu quân đội miền Bắc thua trận một lần nữa và để mất thủ
đô, nhiều khả năng là chiến tranh sẽ kết thúc và nước Mỹ bị chia cắt lâu dài.
May mắn cho phía Bắc đó là trước ngày xảy ra trận chiến thì họ bắt được kế hoạch hành quân của tướng Lee. Tướng miền Bắc là McClellan, chỉ huy Quân đoàn Potomac, quyết định tập trung một lực lượng lớn và tấn công khi mà đối phương còn đang hành quân chưa kịp tập trung lại với nhau.
Mở màn trận đánh, phía miền Nam chỉ có 18000 quân, nhưng có vị trí phòng thủ tốt và tinh thần chiến đấu cao. Tướng McClellan tung 70000 quân tấn công từ 5g sáng đến tận 6g chiều. Trong lúc trận đánh diễn ra thì các đơn vị miền Nam liên tục kéo tới chi viện. Quân đội 2 bên đánh nhau suốt 12 tiếng đồng hồ trên một mặt trận dài 7 km. Đến cuối ngày không bên nào chiến thắng, nhưng cả 2 phía đều chịu thương vong gần 30%.
Khoảng 3g chiều, phòng tuyến của phía miền Nam bắt đầu suy yếu. Tướng McClellan muốn tung sư đoàn dự bị vào để chọc thủng chính diện và cắt đôi quân đoàn Virginia. Một sĩ quan nhắc nhở “Thưa ngài, đó là sư đoàn dự bị cuối cùng của quân đoàn cuối cùng của nền cộng hoà”. McClellan nghe vậy đành huỷ lệnh tấn công, để dành lực lượng này cho trường hợp nào thực sự khẩn cấp. Các sử gia cho rằng quyết định chết nhát này của tướng McClellan đã bỏ lỡ cơ hội đập tan Quân đoàn Virginia, làm cho chiến tranh kéo dài thêm khoảng 1 năm. Cuối ngày, phía miền Nam thiệt hại nặng nhưng vẫn giữ được phòng tuyến.
Đây được coi là ngày đẫm máu nhất của cuộc Nội chiến Mỹ, và là một trận hòa về mặt chiến thuật nhưng chiến thắng về mặt chiến lược cho phía miền Bắc. Phía miền Bắc có nền tảng công nghiệp mạnh và dân số đông hơn, dễ dàng thay thế những mất mát. Ngược lại, quân đoàn Bắc Virginia của tướng Lee chịu những thiệt hại không thể bù đắp được. Tướng Lee phải dừng chiếm dịch tấn công Washington và rút về Virginia.
+
Ảnh: Dân Mỹ chơi trò đánh trận giả, tái hiện trận Antietam.
