Sau trận Điện Biên Phủ, Bảo Đại đã đọc một bài chia buồn với nước Pháp rất lâm ly. Nội dung bài chia buồn này đã được đăng nguyên văn trên tờ Tia Sáng, số ra ngày 13/5/1954.
____________
THÔNG-ĐIỆP CỦA QUỐC-TRƯỞNG
Đồng bào thân mến và các bạn Pháp!
Cuộc chiến đấu oanh liệt ở Điện Biên Phủ nơi mà các chiến sĩ Pháp-Việt nêu một tấm gương lịch sử cho các dân tộc tự do, nay đã kết liễu một cách bi đát khiến hai dân tộc Việt Nam và Pháp đang cùng chịu đựng một cuộc thử thách cay nghiệt.
Trong lúc này, người Việt cũng như người Pháp, chúng ta có bổn phận cùng nhau nghiêng mình trước sự hi sinh của các chiến sĩ ấy. Lòng se thắt, chúng ta rỏ lệ tưởng đến các thương binh quằn quại trong đau thương, các gia đình sầu thảm vì tang tóc, và trước những chiến-sĩ đã bỏ mình trên bãi chiến trường ta chỉ có thể có một cử chỉ duy nhất là cúi đầu mà mặc niệm.
Giá trị cao siêu mà các lực lượng Pháp-Việt đã chứng tỏ đối với 1 địch quân đông gấp bội và mê hoặc bởi lý thuyết, là một duyên cớ để chúng ta tự hào. Đã nhiều lần nước Pháp làm cho thế giới phải kinh ngạc vì lòng can đảm tỏ ra sau những sự rủi ro và sự quật khởi của linh hồn quốc gia mỗi khi bị tổn thiệt.
Nước Việt Nam cũng vậy, đã từng trải qua nhiều giai đoạn trong lúc hình như vận trời không lựa, tuy nhiên không bao giờ nước Việt Nam ngã lòng mà ngừng tranh đấu. Để giành được quyền tự do ngày nay, cùng đoàn kết với nhau về một chính nghĩa bênh vực nền tự do thế giới chống Đế-Quốc Cộng-Sản, nhất định là hai quốc gia Việt-Pháp sẽ vượt qua bước đường khó khăn này. Cuộc thử thách đau đớn vì những hi sinh không bờ bến, nhưng không thể làm giảm những lực lượng tinh thần và vật chất của chúng ta.
Nhân danh toàn thể Quốc dân Việt Nam, nay tôi bày tỏ mấy lời riêng cùng các bạn Pháp: ngày nay nước Pháp đã công nhận nền độc lập của Việt Nam. Không ai còn hoài nghi được cái ý nghĩa cao cả của các bạn trong cuộc chiến đấu này, để bảo vệ cho dân tộc Việt Nam và thế giới tự do. Những chiến công oanh liệt của các bạn làm nổi bật cái tinh thần hào hiệp là đặc tính cổ truyền của nước Pháp và ghi danh Điện Biên Phủ vào một trang sử oai hùng, nêu danh tướng De Castrie sánh cùng với những bậc vĩ nhân La Fayette và biết bao các anh hùng khác chỉ chiến đấu vì lý tưởng.
Các bạn có thể tin chắc rằng nước Việt Nam không bao giờ quên những hy sinh của nước Pháp. Ở địa vị Quốc Trưởng Việt Nam, tôi có nghĩa vụ phải tranh đấu cho quyền lợi và nền độc lập nước Việt Nam, song các bạn Pháp nên hiểu rõ rằng cuộc tranh đấu này không có hậu quả nào đáng làm cho các bạn phải lo ngại. Vì nước Việt Nam muốn độc lập để có thể cùng với nước Pháp và dân Pháp kết mối liên lạc bền chặt và mật thiết hơn ngày trước. Bởi lẽ cuộc giao kết này sẽ đặt trên sự thỏa thuận và nền tảng tự do có mục đích bảo vệ quyền lợi chung và theo đuổi một lý tưởng chung. Nó sẽ đặt trên một nền tảng tâm lý và tinh thần vững chắc, bền bỉ hơn mọi căn bản pháp lý.
Các bạn Pháp của nước Việt Nam dù ở trong quân đội hay ở nước ngoài, các bạn cũng như chúng tôi hiện nay đang chịu một cái tang chung. Tôi muốn nhân lúc này tỏ cùng các bạn tình thân hữu và lòng khâm phục của tôi đối với nước Pháp, và tôi muốn các bạn cũng tin tưởng như tôi vào tiền đồ nước Việt Nam, nhờ có những hy sinh của các bạn mà được cứu vãn.
Rồi đây, trên toàn cõi Đông Nam Á, nước Việt Nam sẽ là địa điểm tiên tiến của nền văn hóa bất diệt của nước Pháp, và hai quốc gia Việt-Pháp sẽ được liên kết với nhau bằng một mối tình thân hữu bền bỉ sâu sa.
Bảo Đại – Quốc Trưởng Việt Nam
